Pairstrading

Pairstrading

Pairstrading is een vorm van kwantitatieve analyse gericht op een handelsstrategie die weinig of niets kost en met een beperkt risico. Pairstrading is een niet richtingsgebonden strategie waarbij twee posities worden ingenomen, één long en één short, op verschillende beleggingsinstrumenten (aandelen, opties, turbo’s, speeders of futures).


Pairstrading is gebaseerd op het identificeren van beleggingsinstrumenten met gelijke kenmerken waarvan prijsverhouding buiten het historisch perspectief is. Deze kwantitatieve analysemethodiek gaat ervan uit dat de prijsverhouding terugkeert naar een normale situatie. Het idee is het prijsverband tussen twee verwante instrumenten neigt om rond zijn gemiddelde op korte termijn te schommelen, terwijl op lange termijn stabiel het blijven.

Als voorbeeld; het prijsverband tussen ING en de Fortis is vrij stabiel bij een verhouding van 1,061 in de afgelopen twee jaar. Tijdens die periode zijn de prijsverhoudingen hoog 1,161 en laag 0,968 geweest. Het doel van pairstrading is deze stabiele verhoudingen identificeren en het aandeel te kopen die historische gemiddeld achterblijft en short gaan in de ander. Hoewel ik als voorbeeld aandelen gebruik en dat woord dus als rode draad door dit artikel loopt kan deze strategie worden toegepast op alle beleggingsproducten waarmee je short kunt gaan. In Nederland is short gaan met aandelen niet mogelijk en met opties wel. Om een kostenneutrale trade op te zetten moet er dus naar opties worden gekeken.

Bij pairstrading is het niet relevant hoe de individuele aandelen presteren, maar het model is gebaseerd op hun onderlinge prestaties. Indien de markt stijgt dan zullen zowel de long- als de shortpositie dat ook doen en blijft waarde van de ingenomen positie constant. Hetzelfde geldt als de markt daalt, dan daalt elk aandeel. Dat neemt niet weg dat er winst ontstaat als de longpositie die van de shortpositie overtreft.

Indien we uitsluitend een long-  of een shortpositie aangaan dan veronderstellen we impliciet één enkele marktrichting, dat betekent dat u geen voordeel haalt uit alle beleggingsinstrumenten die u volgt. Terwijl u misschien verwacht dat twee aandelen uit dezelfde sector verschillend presteren, van één aandeel verwacht u een hoger dan gemiddelde prestatie en van de ander een laag dan gemiddelde. Daar speelt u niet op in via een long of een shortpositie. De markt kiest immers maar één richting, waardoor uw voorspelling ten aanzien de relatieve verhouding wel uitkomt, maar dat deels of volledig teniet wordt gedaan door de marktbeweging.  

Veelal kies je dan het een longpositie in het aantrekkelijke aandeel en negeert het minder attractieve aandeel. Bij pairstrading neemt je een longpositie in het aantrekkelijke aandeel in en een shortpositie in het minder aantrekkelijke aandeel. Het is van belang om al de beschikbare informatie te gebruiken om de relatieve prestaties van beide aandelen te managen.

Selectie aandelen

We nemen als voorbeeld financiële sector die ruim in de AEX is vertegenwoordigd. Historisch gezien heeft elke aandeel een specifieke prijsverhouding tot een ander in de financiële sector evenals tot de AEX-index. Op de langere termijn beweegt de onderlinge prijsverhouding zich binnen een bepaalde bandbreedte, omdat de AEX beweegt op basis van de prestaties van de individuele aandelen  en deze aandelen behoren tot deze index.

Grafiek 1 toont de dagelijkse prijsverhouding tussen AEX en ING over de afgelopen twaalf jaar. Terwijl het prijsverband tussen de index en één van zijn componenten op lange termijn vrijwel altijd terugkeert naar de gemiddelde waarde, komt een aandeel op termijn zowel boven als onder die gemiddelde waarde (gele lijn). Elke aandeel zal periodiek de index overtreffen en ook zo nu en dan minder presteren dan de index.


Grafiek 1 AEX/ING op maandbasis

Grafiek 2 toont hetzelfde verband tussen AEX en ING vanaf juni 2006 tot aan januari 2007. Als u de grafieken vergelijkt dan zult u opmerken dat de koers wel op weg is naar het gemiddelde, maar nog niet in de buurt ervan is (19,63). Wel onderschrijft deze grafiek dat de koersen vaak divergeren van het gemiddelde en daardoor ontstaan handelskansen.


Grafiek 2 AEX/ING op dagbasis

Hetzelfde prijsgedrag is waarneembaar tussen alle willekeurige aandelen binnen dezelfde sector en meestal ook bij zwaargewichten in relatie tot de index waartoe zij behoren. Dus op de lange termijn terugkeren naar het koersgemiddelde en fluctuaties op de korte termijn.

U kunt de prijsverhoudingen identificeren door de correlatiecoëfficiënt tussen twee beleggingsinstrumenten te berekenen. De correlatie meet de kracht van het prijsverband tussen twee aandelen, die pairstraders gebruiken om verbanden tussen aandelen vast te stellen. De correlatie bevindt zich in een bandbreedte van + 1 tot –1. De + 1 vertegenwoordigt een perfecte positieve verhouding (voor elke procent  stijging beleggingsinstrument A, zal B eveneens stijgen met 1 %) en de –1 is de perfecte negatieve verhouding (voor elke procent stijging van aandeel A  daalt aandeel B met 1%).

Pairs versus spread

Vele handelaren noemen pairstrading ook wel spreadtrading, maar deze vergelijking is niet helemaal correct. Bij spreadtrading neemt u soms een netto long- of shortpositie in terwijl een goed uitgevoerde pairstrading kostenneutraal is. Door een marktneutrale positie te handhaven, kunnen de gevolgen van marktrichting grotendeels worden geëlimineerd.

Als voorbeeld de volgende vergelijking van spreadtrading versus een pairstrading:

Prijs aandeel 1 € 20,-
Prijs aandeel 2: € 10,-

Spreadtrading
Long 100 aandelen van aandeel 1: € 2000,-
Short 100 aandelen van aandeel 2: € 1000,-

Netto long: € 10,-  positie dus totaal € 1000,-
Deze trade is een gebaseerd op een (gedeeltelijk) stijgende positie.

Pairstrading
Long 100 aandelen van aandeel 1: € 2000,-
Short 200 aandelen van aandeel 2: € 2000,-

Netto long positie: € 0,-
Dit is een marktneutrale positie.

Scenario 1
Beide aandelen stijgen 50%.
Aandeel 1: € 30,-
Aandeel 2: € 15,-

Scenario 2
Beide aandelen dalen 50 %.
Aandeel 1: € 10,-
Aandeel 2: € 5,-

Spreadtrading speelt dus in op een marktrichting, terwijl een pairstrading een marktneutrale   positie is. In de oplopende markt van het eerste scenario, is het resultaat van de spread € 500,- (€ 1000 winst op aandeel 1 en € 500 verlies op aandeel 2). De positie in pairtrading is neutraal (€ 1000 winst op aandeel 1 en €1000 verlies op aandeel 2).

In het tweede scenario verliest de spreadpositie € 500,- (€ 1000,- verlies op aandeel 1 en staat de positie in aandeel 2 op een winst van € 500,- ). Bij dit scenario staat de positie bij  spreadtrading op verlies ondanks het feit dat beide aandelen dalen met een gelijk percentage. De positie in pairtrading is wederom neutraal (€ 1000 verlies op aandeel 1 en €1000 winst op aandeel 2).

Bij de voorgaande scenario’s waren louter gebaseerd op marktschommelingen en zijn de prestaties van de aandelen buiten beschouwing gebleven.

Bij pairstrading nemen wij een marktneutrale positie in om ons te wapenen tegen verliezen door marktschommelingen. Winst of verlies ontstaat als er sprake is van een verandering in de relatieve prestaties van de aandelen (d.w.z. één aandeel presteert beter dan de andere).

Het berekenen in een spreadsheet

Met de meeste analysesoftware kunt u prijsgegevens exporteren naar een spreadsheet. De correlatieberekening is in de meeste spreadsheetprogramma een standaardfunctie. Maak de correlatieberekening over de slotkoersen van beide aandelen en over een behoorlijke periode. Het is belangrijk om correlatie over verschillende tijdspannes te berekenen om te zien of het verband tussen de twee aandelen in tijd verandert. De korte termijnhandelaren zouden 30, 90, en 180 kalenderdag correlaties moeten berekenen; de lange termijnhandelaren moeten 90, 180, en 365-dagscorrelaties overwegen. De belangrijke verschillen tussen de waarden wijzen er op dat de aandeelprijzen divergeren en geven informatie over de verwachte lengte van de trade. De langste meetperiode is belangrijk omdat het de sterkte van de prijsverhouding op de langere termijn weergeeft.

Vervolgens kunt de verhouding van het paar (aandeel 1/aandeel 2), het gemiddelde van de verhouding, en de standaardafwijking  (STDEVA). Gebruik altijd de eindkoersen voor deze berekeningen     

Het gebruik van het model.
Pairs trading impliceert de volgende vier stappen:
1. Voer een correlatieanalyse uit om kansrijke paren te identificeren
2. Pas technische en statistische indicatoren toe.
3. Voer fundamentele en technische analyses uit om de keuze te bevestigen.
4. Beheer en sluit de positie.

We beginnen met de correlatieanalyse om aandelen te matchen. Na het identificeren van de te matchen aandelen (gewoonlijk binnen dezelfde industrie) die relatieve prijsverhouding met elkaar hebben. De sterkte van de verhoudingen  worden bepaald door de correlatie tussen elk paar te berekenen. Het paar moet een correlatie hebben die groter is dan 0,7.

U moet het paar als één enkel beleggingsinstrument beschouwen (bijvoorbeeld aandeel 1/aandeel 2) en voert de voor u gebruikelijke technische en statistische analyses uit. Bereken vervolgens het gemiddelde van het paar, de standaardafwijking van de langste correlatieperiode.

Pairs trading is gebaseerd op ‘de terugkeer naar het gemiddelde’ strategie, wat betekent dat bij een verhouding boven of onder de gemiddelde waarde er kan worden gehandeld. Neem een positie in wanneer de huidige waarde van het paar minstens twee standaardafwijkingen van zijn gemiddelde divergeert.

Technisch gezien kunt u het paar als een individueel aandeel behandelen. U kunt  overbought/oversold indicatoren gebruiken zoals de Relatieve Sterkte Index (RSI) en Stochastics evenals alle andere indicatoren (Bollinger Bands, voortschrijdende gemiddelden, enz.) dat de sterkte van het paar kan bevestigen.

De derde stap is de fundamentele analyse. Het doel is niet een bedrijfsdeskundige van alle bedrijven te worden, maar te controleren of deze analyse de andere analyses ondersteunen of juist tegenspreken. Koop het aandeel met een lagere K/W, boekwaarde, en marktkapitalisatie evenals een hogere dividendopbrengst, hogere cashpositie, en de korte renteverhouding.

Controleer ook het recente nieuws van de aandelen om er voor te zorgen dat een nieuws-gedreven prijsbeweging niet de oorzaak is dat het paar van zijn gemiddelde waarde divergeert. Ingrijpend nieuws kan de verhouding van het paar op een fundamentele, permanente manier veranderen waardoor de waarde van het paar niet meer terugkeert naar de gemiddelde waarde.

Tot slot moet u het technische en het sentiment van elke aandeel analyseren. Bijvoorbeeld, het 14-daags RSI van een paar moet oversold of overbought zijn (onder 30 of meer dan 70). U moet niet handelen als de koopkandidaat onder de 40 staat en de verkoopkandidaat boven de 60 (RSI). Dit veronderstelt namelijk dat het paar juist divergeert van zijn gemiddelde in plaats van ernaar terugkeren.

Om te vermijden dat de prijs sneller stijgt dan verwacht (de up-tick rule) moet eerst de shortpositie worden aangegaan. Bepaal ook een winstdoelstelling en een stop loss bij aanvang van de trade De winstdoelstelling zou twee standaardafwijkingen boven de start van de positie (dus dichtbij het gemiddelde) moeten zijn, en de stop loss 1,5 standaardafwijking onder de start van de positie (3,5 totale standaardafwijkingen van het gemiddelde).

Bij een snelle beweging is aan te bevelen om de pairstrade te sluiten als de positie 50 procent van zijn winstdoel in één dag bereikt.

Het voorbeeld van trades

Grafiek 3 ING/Fortis op weekbasis (periode 2 jaar)

Grafiek 3 toont een voorbeeld van een pairstrades. De laatste twee trades zijn in januari 2006  ING kopen en Fortis verkopen (RSI paar 26,02) en omstreeks 20 juni 2006 kan Fortis (RSI 39,92) worden gekocht en ING (RSI 49,66) worden verkocht. De RSI van het paar staat dan op 76,47.


Tabel 1

De statistiek in de tabel 1 bevestigt de aantrekkelijkheid van het paar. Er is een hoge graad van correlatie tussen deze twee aandelen. We gebruiken de éénjarige standaardafwijking omdat zoals blijkt uit grafiek 3 dat het verscheidene maanden voordat het paar zich van het ene eind in de prijsrange naar het andere beweegt. Daadoor is het verstandig om een positie aan te gaan voor de langere termijn. In juni 2006 staat de combinatie ING/FOR de vereiste twee standaardafwijkingen boven  zijn gemiddelde.


Tabel 2

Geen belangrijke nieuwsaankondigingen beïnvloedden deze trade.Tabel 2 toont dat de fundamentele analyses ook aangeeft dat de kooppositie in Fortis kan worden gnomen en short in het aandeel ING. Indien dit niet het geval zou zijn geweest handel dan niet. Ook niet als u van plan bent de posities voor langere periodes dan de analyseperiode aan te houden.


Grafiek 4 ING

 
Grafiek 5 Fortis

Grafieken 4 en 5 tonen de grafieken van ING en Fortis met hun 14-daags RSI. Grafiek 5 toont dat Fortis vanaf juni tot oktober sterk is gestegen. ING is ook gestegen, maar minder sterk dan  Fortis. Spoedig na begin oktober, het moment waarop we ons koersdoel hebben bereikt, is een  consolidatiefase voor de beide fondsen aangebroken. De RSI van beide fondsen stond op dat moment rond de 70.

Het analyseren van ING en Fortis kan resulteren in de conclusie dat Fortis een superieur aandeel is over de periode dat deze aandelen zijn geanalyseerd, maar dat niet ons doel. In plaats daarvan, zien wij of het verband tussen beide aandelen aantrekkelijk is. Het analyseren van de afzonderlijke aandelen zorgt ervoor dat deze geen onderliggende koersbeweging   maskeren.


Grafiek 6 ING/Fortis op dagbasis

Om de beschreven pairtrade op te zetten, verkoop dan eerst ING en koop daarna voor een gelijke geldhoeveelheid Fortis. Grafiek 6 toont dat de positie zoals verwacht beweegt; daalt van 1,16 tot 1,08 in 4 maanden. De koers is richting de gemiddelde waarde bewogen waardoor het winstdoel is gehaald. Dan kan de positie worden gesloten of kunt u de trade aanhouden met een trailing stop loss. Stel dat we de positie begin op het moment dat we ons winstdoel hebben bereikt sluiten (begin oktober 2006) dan levert dat het volgende op.  


Tabel 3

In deze situatie had de individuele positie long meer opgeleverd als de pairstrade. Dat is toe te schijven aan de marktstijging die niet mee wordt gewogen in deze strategie. Dat neemt niet weg dat deze trade kostenneutraal kon worden uitgevoerd en dan is een rendement van 11% (17% long – 16% short) in vier maanden tijd niet slecht. Daar komt bij dat het risico zich beperk tot het niet uitkomen van onze verwachting van de onderlinge prestaties van de aandelen. Kosten en marktbewegingen spelen immers (vrijwel) geen rol. En wie wil dat niet; met een beperkt risico tegen geringe kosten beleggen?