In het nieuws hebben we het vaak over percentages, basispunten en decimalen. We schrijven dat de inflatie in de VS in 2022 opliep tot boven de 9%, het hoogste niveau in vier decennia, en dat de Federal Reserve daarop de rente verhoogde met in totaal meer dan 500 basispunten. Dat klinkt technisch en afstandelijk. Maar achter die cijfers gaan ingrijpende, menselijke gevolgen schuil.
Werkloosheid: meer dan een percentage
Werkloosheid is niet slechts een cijfer op een spreadsheet. Talloze onderzoeken laten zien dat een stijging van de werkloosheid direct samenhangt met hogere sterftecijfers. In de communicatie van centrale banken wordt dit vaak versluierd met woorden als “vraagbeperking” of “afkoelende arbeidsmarkt”. De realiteit is harder.
Een studie van Pierce & Schott (2023, Quarterly Journal of Economics) toont aan dat een stijging van 1 procentpunt in de Amerikaanse werkloosheid ongeveer 40.000 extra doden per jaar veroorzaakt. Het gaat om sterfte door sociaal-economische stress: hart- en vaatziekten, alcoholgerelateerde leveraandoeningen en vooral een forse toename van suïcides.
Een andere analyse in Social Science & Medicine (Ruhm, 2015) bevestigt dat economische neergang leidt tot “deaths of despair”. Voorbeelden zijn de opioïdencrisis in de VS en de golf van suïcides na de financiële crisis van 2008. Een overzichtsstudie in Preventive Medicine Reports (2021) gaat nog verder: langdurige werkloosheid verhoogt de kans op vroegtijdig overlijden met maar liefst 63%.
Het dual mandate in harde cijfers
De Federal Reserve heeft een dual mandate: zorgen voor prijsstabiliteit én maximale werkgelegenheid. In de praktijk is dat balanceren op een smalle koord.
- Inflatie van 9% (zoals juni 2022) betekent voor een gezin met een jaarinkomen van $30.000 een koopkrachtverlies van $2.700 – direct merkbaar in het dagelijks leven.
- Werkloosheid van 1 procentpunt hoger betekent 1,6 miljoen extra Amerikanen zonder baan én tienduizenden extra doden per jaar.
Beleidsmakers maken dus impliciet keuzes over koopkracht versus levensverwachting.
De Volcker-shock als voorbeeld
Een bekend historisch voorbeeld is de Volcker-shock begin jaren ’80. Toen liep de Fed-rente op tot meer dan 20% om inflatie van 14% terug te brengen. Het werkte: inflatie zakte onder de 4%. Maar de werkloosheid steeg boven de 10%, met enorme sociale gevolgen: armoede, criminaliteit en een hogere sterfte. In de geschiedenisboeken geldt dit als een economisch succes, maar de menselijke tol was immens.
Cijfers met gezichten
Wanneer de werkloosheid “slechts” met 0,5 procentpunt stijgt, praten we in de praktijk over honderdduizenden gezinnen die hun inkomen verliezen. Wanneer inflatie met 1 procentpunt stijgt, verliezen miljoenen huishoudens directe koopkracht. Elk decimaalpunt in onze analyses staat voor concrete levens, en soms zelfs voor leven of dood.
De Fed kan dus nooit één doel nastreven zonder het andere te raken. Het dual mandate is in essentie een voortdurende afweging tussen economische stabiliteit en menselijke gezondheid.
Tips voor HCC-leden
- Kijk niet alleen naar cijfers zoals inflatie of werkloosheid, maar ook naar de menselijke context. Deze factoren beïnvloeden op termijn ook de economie en dus je beleggingen.
- Realiseer je dat rentebesluiten vaak met vertraging doorwerken: effecten op bedrijven, consumenten en markten zijn soms pas maanden later zichtbaar.
- Let bij beleggingskeuzes op sectoren die gevoelig zijn voor rente en werkloosheid, zoals vastgoed, banken en consumentengoederen.
- Vergeet niet dat juist in tijden van economische stress defensieve beleggingen (zoals voeding, gezondheidszorg en nutsbedrijven) vaak stabieler presteren.
- Spreid altijd je portefeuille: macro-economische schokken zijn moeilijk te voorspellen en diversificatie blijft de beste bescherming.
Disclaimer: Dit artikel is uitsluitend bedoeld ter informatie en vormt geen individueel beleggingsadvies. Beleggen brengt risico’s met zich mee. Resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. HCC en de auteur zijn niet aansprakelijk voor keuzes die leden maken naar aanleiding van dit artikel.
