Voedsel: een verrukkelijke belegging?

Voedsel: een verrukkelijke belegging?

Enkel in de afgelopen zes maanden is de prijs van rijst met ruim 40% gestegen. Koffie werd 41% duurder. Suiker 83%. Volgens de Verenigde Naties is de prijs van voedsel inmiddels aanbeland op het hoogste niveau ooit.

De Nederlandse consument zal deze prijsstijgingen langzaamaan beginnen te merken doordat de wekelijkse boodschappen wat duurder zullen worden. Voor sommigen ongetwijfeld aanleiding tot klagen. Voor velen elders dikwijls niet minder dan een kwestie van leven en dood.

Uiteenlopende oorzaken

Achter de forse vraagstijging naar allerlei gewassen gaat een scala aan oorzaken schuil. Zo neemt bijvoorbeeld de wereldbevolking nog gestaag in omvang toe. En een mondiaal verschuivend consumptiepatroon naar maaltijden met meer proteļnen (vlees) stuwt de vraag naar landbouwgewassen nog eens extra. Immers, voor het verkrijgen van 1 kilo vlees is een aanmerkelijk groter ruimtebeslag vereist vergeleken met de ruimte die nodig is voor het verbouwen van 1 kilo graan.

Maar naast deze lange termijntrends spelen nog andere factoren die hebben bijgedragen aan de recente prijsstijgingen. Zo is het afgelopen jaar bijvoorbeeld sprake geweest van misoogsten in Australiė, Argentiniė en Rusland. Stuk-voor-stuk belangrijke voedselexporterende landen met als gevolg een lager aanbod op de wereldmarkt.

Amerika en Rusland

Indirect draagt ook het overheidsbeleid in vooral Westerse landen bij aan de stijgende voedselprijzen: subsidies voor biobrandstoffen leiden er bijvoorbeeld toe dat er minder voedsel op de wereldmarkt belandt. Zo werd in de Verenigde Staten het afgelopen jaar 120 miljoen ton maļs (37% van de Amerikaanse maļsproductie) aangewend voor de productie van biobrandstoffen. Een hoeveelheid voldoende om 325 miljoen personen een jaar lang van voedsel te voorzien.

Voor andere overheden (bijvoorbeeld Rusland) zijn misoogsten en prijsstijgingen op de wereldmarkten juist aanleiding de eigen export volledig aan banden te leggen. Om daarmee de eigen voedselvoorziening veilig te stellen. Uiteraard leidt ook dat tot minder aanbod op de wereldmarkt met verdere prijsstijgingen tot gevolg.

Geėnthousiasmeerd door deze prijsstijgingen zijn het vervolgens allerhande speculanten - gevoed door de wereldwijde 'goedkoop geld-politiek' - die op de wereldvoedselmarkten afkomen. En zij zijn met hun diepe zakken in sommige gevallen aantoonbaar 'succesvol' in het nog verder opstuwen van de voedselprijzen.

Geen rendement sinds 1850

Afgezien van de vraag of een dergelijk 'hamsteren' van voedsel al dan niet ethisch is, geldt opmerkelijk genoeg dat voedsel op wat langere termijn bezien een vrij beroerde belegging is. Na inflatie bezien levert het oppotten van voedsel namelijk nauwelijks enig rendement op. In reėle termen bezien is voedsel - en dat geldt tevens voor grondstoffen meer in het algemeen - vandaag de dag nog even duur als in 1850 (!). Toen telde de wereld net iets meer dan 1 miljard inwoners, nu bijna 7 miljard...

Als consequentie van het systeem van de vrije markt neemt onze gezamenlijke welvaart (niet te verwarren met inflatie!) echter wel gestaag toe. De afgelopen eeuw gemiddeld met zo'n 1,5 tot 2 procent per jaar. Een percentage zo klein dat u hier op week-, maand- of zelfs jaarbasis eigenlijk nauwelijks iets van merkt. En wellicht daarom ook dat maar zo weinigen de zegeningen van de vrije markt doorzien.

Echter, deze kleine welvaartstoename van gemiddeld een procent of twee per jaar heeft er wel in geresulteerd dat het welvaartsniveau van de gemiddelde Nederlander enkel in de afgelopen eeuw met een factor 7 gestegen is. En dat verklaart dan weer hoe het kan dat de gemiddelde Nederlander nu nog slechts 10 tot 15% van zijn inkomen aan voedsel kwijt is terwijl men ook in Nederland een paar generaties terug vaak een substantieel groter deel van het inkomen aan voedsel besteden moest.

Aandelen of zakken graan?

Zoals u weet leverden aandelen sinds de eeuwwisseling vrijwel geen rendement op. Dit als direct gevolg van de torenhoge waardering rond het haar 2000. De koers van de voedselindex van de Verenigde Naties verdubbelde sinds de eeuwwisseling echter. De grote actuele interesse van beleggers in 'soft commodities' en alles wat daarmee te maken heeft is dan ook goed te begrijpen. Maar vergist u zich niet...

Zakken graan opgeslagen op een zolderkamer genereren geen dividenden. Noch is sprake van zogeheten 'ingehouden winsten' zoals bedrijven (aandelen) die veelal wel kennen. Ingehouden winsten die het bijvoorbeeld mogelijk maken om nieuwe afzetmarkten te betreden, nieuwe producten te ontwikkelen, extra winkelfilialen te openen of om overnames te doen. Activiteiten die er stuk-voor-stuk voor kunnen zorgen dat de winst in volgende jaren weer verder stijgen kan.

Maar voor zakken graan of gouden munten verstopt in de grond geldt dat alles niet. Dergelijke beleggingen creėren zelf geen waarde. Waarschijnlijk zullen aandelen dan ook op wat langere termijn bezien wederom en met ruime afstand de betere beleggingscategorie zijn. Maar nu de koersen van allerlei grondstoffen alweer enige jaren fors stijgen, zullen de goud- en voedselspeculanten daar vast niet overtuigd van zijn.